De stem is het geluid dat ontstaat wanneer lucht in trilling wordt gebracht door de stembanden die zich in het strottenhoofd bevinden. De stembanden zijn 2 symmetrische lipvormige witte plooien, samengesteld uit spier- en bindweefsel, bekleed met slijmvlies.

Tijdens het ademen staan de stemplooien van elkaar af. Het openen en sluiten van de stemplooien gebeurt door verandering van de luchtdruk. Zo ontstaat trilling die effect heeft op de luchtstroom, er ontstaat geluid. Door de luchtdruk en de diverse spieren rondom de stembanden op verschillende wijze te gebruiken, wordt het stemgeluid beïnvloed.

Functionele stemstoornissen worden veroorzaakt door het fout gebruiken van de stem. 

Organische stemstoornissen ontstaan door afwijkingen aan het stemapparaat.

Ze kunnen primair van aard zijn of secundair veroorzaakt door bijvoorbeeld langdurig verkeerd stemgebruik. Enkele voorbeelden: laryngitis (acuut of chronisch), cyste van de stemband, stembandknobbeltjes en poliepen.

Soms gaan stemproblemen vanzelf over, bijvoorbeeld na overmatig stemgebruik op bijvoorbeeld een feestje of tijdens het sporten. Wanneer de problemen langer aanhouden, kan de logopedist worden ingeschakeld.

De logopedist doet (stem)onderzoek, stelt de logopedische diagnose en maakt een behandelplan. Zowel bij functionele als bij organische stemstoornissen.

Als de logopedist twijfels heeft of er na behandeling geen verbetering van de stem waarneembaar is, kan de KNO-arts ingeschakeld worden. De KNO-arts sluit een eventuele organische oorzaak, zoals een poliepje of stembandknobbeltjes uit.

In de behandeling wordt aandacht besteed aan lichaamshouding, ademhaling (adembeweging en ademritme) en technieken voor ontspannen stemgeven. De logopedist gebruikt verschillende technieken en oefeningen. Daarnaast wordt advies gegeven over stemhygiëne (welke factoren van invloed kunnen zijn en eventueel vermeden moeten worden).

• Organische stemstoornissen, zoals stembandknobbeltjes of oedeem, kunnen veroorzaakt worden door verkeerd of overmatig stemgebruik of door roken. De logopedist geeft dan stem-hygiënische adviezen en/of stemtherapie.
• Andere organische stemstoornissen kunnen chirurgisch behandeld moeten worden door de KNO-arts. Zoals een cyste, of poliep op de stemplooi.
• Als er een operatie aan de stemplooien heeft plaatsgevonden, leert de logopedist u de restkwaliteit van de stem door oefeningen en stemtechnieken zo goed mogelijk te benutten.

Hieronder een aantal adviezen voor juist stemgebruik:

• Niet fluisteren, bij voorkeur zacht spreken.
• Vermijd roken en rokerige ruimtes.
• Spreek niet te lang door op één adem.
• Adem zo veel mogelijk door de neus.
• Probeer zo min mogelijk de keel te schrapen, te hoesten en te kuchen.
• Vermijd spreken in een lawaaierige ruimte.
• Niet schreeuwen, gillen of krijsen.